TY - JOUR KW - Leprosy KW - history KW - Prevention KW - Armenia KW - control AU - Manukyan AH AU - Danielyan RR AU - Paronyan LV AU - Sahakyan GF AU - Vanyan AV AU - Hovhannisyan HA AU - Melik-Andreasyan GG AB - Проказа присутствовала на территории Армении с незапамятных времен. Текущий обзор литературы направлен на описание эпидемиологической эволюции, а также мер борьбы и географического распределения лепры в Армении. Поиск литературы осуществлялся в электронной базе данных библиотек Армении по нескольким ключевым словам, например, «проказа» или «проказа в Армении». Кроме того, были рассмотрены соответствующие статьи, доступные в интернете. Снижение случаев заболевания за 7 десятилетий произошло за счет реализации соответствующих профилактических мер (скрининг населения, активное выявление случаев заболевания, изоляция и мониторинг контактов, санитарное просвещение), а также увеличения социальных факторов и гигиенического уровня населения. Изоляция больных считалась лучшей стратегией профилактики заболевания и проводилась при отсутствии в стране лепрозория. В населенных пунктах, где часто регистрировались новые случаи лепры, проводились массовые профилактические осмотры всего населения. Բորոտությունը Հայաստանի տարածքում տարածված է եղել անհիշելի ժամանակներից։ Ներկայիս գրականության ուսումնասիրությունը նպատակ ուներ նկարագրելու համաճարակաբանական էվոլյուցիան, ինչպես նաև Հայաստանում բորոտության դեմ պայքարի միջոցառումները և աշխարհագրական տարածումը: Գրականության որոնումն իրականացվել է հայաստանյան գրադարանների էլեկտրոնային բազայում՝ օգտագործելով որոշ բանալի բառեր, ինչպիսիք են՝ «բորոտություն» կամ «բորոտությունը Հայաստանում»: Բացի այդ, վերանայվել են համացանցում առկա համապատասխան հոդվածները: Յոթ տասնամյակների ընթացքում հիվանդության նվազումը պայմա- նավորված է համապատասխան կանխարգելիչ միջոցառումների իրականացմամբ (բնակչության կանխարգելիչ հետազոտություն, դեպքերի ակտիվ հայտնաբերում, կոնտակտավորների մեկուսացում և մոնիթորինգ, առողջապահական կրթություն), ինչպես նաև սոցիալական գործոնների և բնակչության հիգիենիկ մակարդակի բարձրացմամբ։ Պացիենտների մեկուսացումը համարվում էր հիվանդության կանխարգելման լավագույն ռազմավարությունը և իրականացվում էր երկրում բորոտանոցի (լեպրոզորիա) բացակայության պայմաններում: Այն բնակավայրերում, որտեղ հաճախ են գրանցվել բորոտության նոր դեպքեր, զանգվածային կանխարգելիչ հետազոտություններ են անցկացվել ողջ բնակչության շրջանում։ BT - Medical Science of Armenia DO - 10.54503/0514-7484-2024-64.4-68 LA - ENG M3 - Article N2 - Проказа присутствовала на территории Армении с незапамятных времен. Текущий обзор литературы направлен на описание эпидемиологической эволюции, а также мер борьбы и географического распределения лепры в Армении. Поиск литературы осуществлялся в электронной базе данных библиотек Армении по нескольким ключевым словам, например, «проказа» или «проказа в Армении». Кроме того, были рассмотрены соответствующие статьи, доступные в интернете. Снижение случаев заболевания за 7 десятилетий произошло за счет реализации соответствующих профилактических мер (скрининг населения, активное выявление случаев заболевания, изоляция и мониторинг контактов, санитарное просвещение), а также увеличения социальных факторов и гигиенического уровня населения. Изоляция больных считалась лучшей стратегией профилактики заболевания и проводилась при отсутствии в стране лепрозория. В населенных пунктах, где часто регистрировались новые случаи лепры, проводились массовые профилактические осмотры всего населения. Բորոտությունը Հայաստանի տարածքում տարածված է եղել անհիշելի ժամանակներից։ Ներկայիս գրականության ուսումնասիրությունը նպատակ ուներ նկարագրելու համաճարակաբանական էվոլյուցիան, ինչպես նաև Հայաստանում բորոտության դեմ պայքարի միջոցառումները և աշխարհագրական տարածումը: Գրականության որոնումն իրականացվել է հայաստանյան գրադարանների էլեկտրոնային բազայում՝ օգտագործելով որոշ բանալի բառեր, ինչպիսիք են՝ «բորոտություն» կամ «բորոտությունը Հայաստանում»: Բացի այդ, վերանայվել են համացանցում առկա համապատասխան հոդվածները: Յոթ տասնամյակների ընթացքում հիվանդության նվազումը պայմա- նավորված է համապատասխան կանխարգելիչ միջոցառումների իրականացմամբ (բնակչության կանխարգելիչ հետազոտություն, դեպքերի ակտիվ հայտնաբերում, կոնտակտավորների մեկուսացում և մոնիթորինգ, առողջապահական կրթություն), ինչպես նաև սոցիալական գործոնների և բնակչության հիգիենիկ մակարդակի բարձրացմամբ։ Պացիենտների մեկուսացումը համարվում էր հիվանդության կանխարգելման լավագույն ռազմավարությունը և իրականացվում էր երկրում բորոտանոցի (լեպրոզորիա) բացակայության պայմաններում: Այն բնակավայրերում, որտեղ հաճախ են գրանցվել բորոտության նոր դեպքեր, զանգվածային կանխարգելիչ հետազոտություններ են անցկացվել ողջ բնակչության շրջանում։ PB - National Academy of Sciences of the Republic of Armenia PY - 2024 SP - 68 EP - 76 T2 - Medical Science of Armenia TI - History of Leprosy Prevention and Control in Armenia UR - https://www.researchgate.net/profile/Ani-Manukyan-4/publication/386054323_History_of_Leprosy_Prevention_and_Control_in_Armenia/links/6745899c7ca4cb2842adb364/History-of-Leprosy-Prevention-and-Control-in-Armenia.pdf SN - 0514-7484 ER -